Gaan voor goud: meedoen aan olympiades
Kan het meedoen aan een bèta-olympiade je leven veranderen? Organisatoren, leraren en oud-deelnemers geven in dit blog aan van wel. “Het deelnemen had grote impact, ik maakte hierdoor mijn beroepskeuze en mijn carrièrestart.” Dat vertelt Bouke van der Bijl die twee keer brons won bij de internationale Informatica Olympiade. Volgens SLO-curriculumexpert Emiel de Kleijn zijn olympiades “een middel om leerlingen te laten excelleren, om eruit te halen wat er inzit.” Op deze manier investeren in getalenteerde bètaleerlingen, waar de arbeidsmarkt om staat te springen, levert dus veel op. Precies daarom sponsort Texas Instruments al jarenlang diverse olympiades.
De deelnemer
Focus op informatica
Bouke van der Bijl kan zich nog goed herinneren hoe gefocust hij was tijdens
de internationale wedstrijden in Italië en Australië. “Op een dag was ik al 5 uur achter elkaar
bezig met het oplossen van een uitdagende opgave. Mijn brein was zo hard aan het werk, ik merkte niks meer van
de omgeving. In de pauze kreeg ik een broodje van een begeleider en liep ik zonder bedanken weg. We hebben er na
afloop hard om gelachen. Dat vind ik zo heerlijk aan informatica, al die ingewikkelde puzzels oplossen is enorm
stimulerend.”
Vervelen op school
De oud-scholier van ORS Lek en Linge in Culemborg kwam bij toeval in aanraking met de Informatica Olympiade. “Ik zat in de tweede ronde van de Wiskunde Olympiade bij de Universiteit Utrecht en zag daar een boekje waarin alle olympiades stonden. Thuis heb ik me direct aangemeld. Ik verveelde me op school en nu had ik opeens iets waar ik heel diep in kon duiken en wat me ontzettend boeide. Ik stortte me op algoritmes en datastructuren en leerde programmeren in C++. Wat ook hielp is dat Eljakim Schrijvers, de drijvende kracht achter deze wedstrijd, ons motiveerde om elke dag te oefenen, ik was er daardoor serieus mee bezig.”
Leeftijdgenoten die programmeren
Naast goede contacten met begeleiders waardeert hij de vriendschappen met deelnemers uit diverse landen. “Hier zat ik ineens tussen leeftijdgenoten die net zo enthousiast waren over programmeren als ik en die soms zelfs veel verder waren.” Hij komt er in contact met een Deense jongen die via de olympiade was gescout door het Canadese bedrijf Shopify en legt contact met het bedrijf. “Dat was wel apart hoor, ik kreeg een week vrij van school om voor het sollicitatiegesprek naar Canada te gaan. Zo werd ik direct na mijn examen de tweede 18-jarige die begon bij het 400 medewerkers tellende bedrijf. Dat was wel wat anders dan voor de lol een website bouwen! Heel spannend en stimulerend, vooral dat ik versneld dingen leerde.”
De curriculumexpert
Niet alleen bollebozen
De Informatica Olympiade is een van de acht bètaolympiades voor middelbare scholieren. Daarnaast zijn er diverse junior-olympiades, soms ook voor basisschoolleerlingen. Die competities zijn zeker niet alleen voor bollebozen. “Het biedt leerlingen vooral een kans om te verbreden en zich in bepaalde onderwerpen te verdiepen,” zegt Emiel de Kleijn van SLO. Hij is actief bij de organisatie van de Scheikundeolympiade en Europese en Internationale Scienceolympiade en benadrukt dat iedere leerling talenten heeft. “Belangrijk is dat ze die talenten ontdekken en vertrouwen krijgen in zichzelf. Scholen kunnen dit stimuleren, de olympiades bieden daarbij een ondersteunende rol. De opgaven in de voorrondes enthousiasmeren en motiveren leerlingen voor het vak. In de volgende rondes verschuift het accent steeds verder naar presteren en excelleren.”
Vaste plaats in schoolcurriculum
Meestal vindt een vervolgronde plaats op een hogeschool, universiteit of bedrijf waar de deelnemers een paar dagen zijn om mee te doen. “Naast een goede voorbereiding op de examens helpt het meedoen daarmee ook bij het maken van een keuze voor de vervolgopleiding,” zegt Emiel de Kleijn. Hij vindt dat talentontwikkeling en streven naar betere prestaties en excellentie een vaste plaats in het schoolcurriculum moeten krijgen. “SLO heeft hiervoor het keurmerk Olympiadeschool ontwikkeld. Dit helpt scholen om het meedoen aan olympiades tot een breed gedragen activiteit te maken.”
De Olympiadeschool
Inzicht geven en talentontwikkeling
Het Gelderse Dorenweerd College is zo’n Olympiadeschool. “Wij hebben een actieve bèta-afdeling en besloten een paar jaar geleden om deelname aan olympiades structureler aan te pakken,” legt Bas Hellinga uit. De olympiade-coördinator van de school vertelt dat alle leerlingen in de bovenbouw in vijf vakken meedoen aan de olympiades, het is onderdeel van het schoolcurriculum. Ook leerlingen in de onderbouw en op de havo doen mee aan wedstrijden. “Wij zetten het in met twee doelen. Ten eerste om alle leerlingen een extra oefening en uitdaging te bieden waarbij vooral logisch redeneren en inzicht worden getest. Ten tweede biedt het getalenteerde leerlingen die bèta leuk vinden en meer uitdaging nodig hebben extra kans om zich te verdiepen in dat vak en zich te meten op landelijk niveau.”
Leerling die verrast
In de bovenbouw kunnen leerlingen met hun einduitslag een bonuspunt verdienen. Dat helpt dus wel om er gemotiveerd in te gaan. En, lacht de coördinator, “we zijn wel eens mooi verrast door een leerling! Zo had ik op de havo een verlegen jongen die het heel goed deed op de Biologie Olympiade, hij werd derde van Nederland. Het verbaasde hem zelf ook, en zo zijn er wel meer leerlingen die door deelname ontdekken hoe goed ze zijn. Deze jongen besloot na zijn prestatie om biologie-examen op vwo-niveau te doen en later verder te gaan met vwo. Wij hebben nu een succesvolle groep leerlingen bij de Wiskunde Olympiade, die zouden ons ook zomaar kunnen verrassen!”
Met alle secties samen optrekken
Bas Hellinga kan het inzetten op olympiades aan alle scholen aanraden en zegt dat het relatief eenvoudig is te doen. “Er zijn allerlei routes om de talenten van leerlingen aan te spreken en met deze route breng je het structureel in school. Via SLO word je geholpen om dit voor elkaar te krijgen. Het biedt leerlingen de kans om buiten school met wetenschap bezig te zijn. Als ze door de eerste ronde komen zijn ze een paar dagen op een hogeschool, universiteit of bedrijf. Dat is heel inspirerend en kan ergens toe leiden. Als Olympiadeschool neem je dus niet hapsnap deel, maar trek je met alle secties samen op. Op deze manier geef je als school dus de ruimte aan toptalenten om zich in de bètavakken te profileren.”
De organisator
Meer instroom voor technische opleidingen
Voor die leerlingen met uitzonderlijk talent zet Eljakim Schrijvers, organisator van de Informatica Olympiade, zich graag in. “Mijn hart en ziel liggen bij het motiveren van kinderen om een technische richting te kiezen, op school en in het vervolgonderwijs.” Hij schat dat er elk jaar 1500 leerlingen meedoen aan de Informatica Olympiade. Met de Beverwedstrijd voor basisschoolleerlingen bereikt hij 30.000 kinderen. “We vinden het belangrijk dat meer kinderen stappen kunnen zetten op het vlak van computational thinking en programmeren en dagen ze uit via wedstrijden. Ons doel is om 10% meer instroom voor technische opleidingen voor elkaar te krijgen.”
Wereldkampioenschap programmeren
De beste leerlingen van Nederland mogen mee naar de internationale olympiades. “De olympiades bieden ze de kans om veel verder te groeien dan wat school kan bieden,” zegt Eljakim Schrijvers. “Toch komt het voor dat leerlingen in Nederland uitblinken, maar op internationaal niveau niet in de buurt van een medaille komen. Kijk, dit is het wereldkampioenschap programmeren op algoritmisch gebied en veel landen nemen dat zeer serieus. Zo krijgen de Russische deelnemers voor de start twee weken training op locatie.”
Blij met sponsoring
De organisator van de olympiade biedt Nederlandse deelnemers drie dagen training aan, op vrijwillige basis. “Willen we als Nederland voor goud gaan, dan is er meer nodig,” gebaart Eljakim Schrijvers druk. “Geld met name. Traditioneel sponsoren universiteiten de Informatica Olympiade omdat dit instroom van studenten oplevert. Verder ontvangen we van het ministerie van OCW financiering om met een team naar de internationale olympiade te reizen. Alle andere zaken, zoals het geven van een trainingskamp of het organiseren van de Beverwedstrijd gebeurt door vrijwilligers. Daarom zijn we blij dat ook bedrijven zoals Texas Instruments ons met geld en apparatuur sponsoren.”
Beurzen en gescout worden
Het liefst zou hij elk jaar met een klas van 50-60 leerlingen starten. “Als ik meer middelen had zou ik mensen inhuren om lesmateriaal te maken en investeren in goede coaches. Nu al krijgen we gelukkig hulp van oud-deelnemers, zo begeleidde Bouke van der Bijl de afgelopen keer leerlingen in Azerbeidzjan. Het is een prachtige kans, veel deelnemers worden benaderd door bedrijven of universiteiten. Win je een gouden of zilveren medaille, dan bieden prestigieuze universiteiten zoals MIT je zo een beurs aan. Ook scouten bedrijven hier de talenten die eruit springen. Het halen van een medaille geeft je zo gegarandeerd een inkomen van meer dan een ton.”
Op jonge leeftijd beginnen
In Nederland is er een tekort aan informatici en ook daarbij denkt de organisator een rol te kunnen spelen. “Leerlingen die meedoen gaan niet per se informatica studeren, ik ken er ook die arts zijn geworden. Bezig zijn met computational thinking is voor alle bètavakken van steeds groter belang. Kinderen op jonge leeftijd, al vanaf 6 jaar, laten kennismaken met informatica is essentieel. Dan hoeft de overheid ook niet te focussen op het omscholen van twintigers. Als je merkt hoe snel die kids de puzzeltjes bij de Beverwedstrijd oppakken, ongelofelijk! En ook daar zie je al talentjes opbloeien.”
Meer weten?
- Informatie over de diverse nationale en internationale olympiades
- Keurmerk Olympiadeschool
- Beluister de podcast van BNR waarin Eljakim Schrijvers vertelt over olympiades in ‘De Technoloog’